FIFA'nın üye federasyonların yönetimlerine olduğu müdahale yetkileri, FIFA'nın Tüzüklerine uymadığını tespit ettiği üye federasyonlara "normalleştirme komiteleri" atanarak kullanılmaktadır.
FIFA'nın 211 üyesinden önemli sayıda dernek, Kuveyt, Gine, Guatemala, Yunanistan, Arjantin, Tayland, Mali, Benin, Madagaskar, Trinidad ve Tobago dahil olmak üzere yakın zamanda normalleşme komitesi müdahalesine maruz kaldı. Dominik Cumhuriyeti, Mısır ve Venezuela bunlardan birkaçıdır.
Son zamanlarda Gine ve Çad'da, Gine Futbol Federasyonu'nun “seçim sürecinde meydana gelen bir dizi usulsüzlük” ve Çad Futbol Federasyonu'nun FIFA'nın talimatlarına uygun olarak “ seçim sürecini yürütememesinin” ardından normalleşme komiteleri kuruldu. FIFA, Kenya ve Zimbabwe'de futbolun askıya alındığını duyurmuştu (1).
FIFA'nın müdahale yetkisi Tüzük gereği Madde 8’ de; Organların, yetkililerin ve diğerlerinin davranışları başlığında; “Tüm organlar ve yetkililer, faaliyetlerinde FIFA'nın Tüzük, yönetmelik, kararları ve Etik Kurallarına uymak zorundadır. Üye derneklerin yürütme organları, istisnai durumlarda, ilgili konfederasyona danışılarak Konsey tarafından görevden alınabilir ve yerine belirli bir süre için normalleşme komitesi atanabilir. Futbol oyununa dahil olan her kişi ve kuruluş, FIFA'nın tüzük ve düzenlemelerinin yanı sıra fair-play ilkelerine uymakla yükümlüdür” şeklinde belirtilmiştir (2).
FIFA'nın müdahale edebileceği “istisnai koşullar” açıkça tanımlanmamıştır ancak üye federasyonun “işlerini bağımsız olarak yönetme ve kendi işlerinin herhangi bir üçüncü şahıs tarafından etkilenmemesini sağlama…” ilkesi Üye derneğin hatası değil başarısızlığını içerdiği şeklinde yorumlanmaktadır. Ayrıca üye derneklerin, siyasi ve dini tarafsızlık, ayrımcılığın yasaklanması ve yargı bağımsızlığı dahil ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere iyi yönetim ilkelerine uymaları gerekmektedir.
FIFA’nın Tüzük ihlalinde uyguladığı metotlardan bir tanesi de Normalleştirme Komitesinin atanmasıdır, Bu durum; FIFA'nın oyunun yerel yönetiminin geri dönülemez şekilde bozulduğunu düşünmesi durumunda son çare olarak görülmektedir. Bir normalleştirme komitesinin oluşturulması, genellikle bir üye derneğin Konsey tarafından askıya alınmasının ardından, söz konusu üye derneğin iyi yönetişimin gerekli ilkelerine uyabildiğini kanıtlayamadığı durumlarda gerçekleşir.
Üye federasyon, uzaklaştırılmış durumdayken Tüzüğün 13. maddesinde tanımlanan tüm üyelik haklarını kaybeder ve uzaklaştırma kaldırılıncaya kadar ulusal ve bağlı kulüp takımları uluslararası müsabakalara katılama hakkına sahip olmaz. Üye federasyonun askıya alınması sırasında diğer üye federasyonların da üye federasyonla sportif temas kurmasına izin verilmez.
Futbolun tepe yönetimi olan FIFA, evrensel olarak uygulanması gereken küresel kurallar sağlamaya çalışmaktadır. Bu kurallar tek bir durum amacıyla tasarlanmamıştır; bu, belirli kuralların dünya çapında her biri farklı yönetim standartları fikirlerine sahip yüzlerce ülkeye uygulanması sırasında zorlayıcı durumlar yaratan durumlar oluşturmaktadır.
FIFA tarafından uygulamaya konulan düzenlemeler bağlayıcıdır ve her üye federasyon tarafından her zaman bunlara uyulma zorunluluğu vardır. FIFA düzenlemelerinin zorunlu niteliği, FIFA'nın Tüzükte belirtilen hedeflerine ulaşabilmesi ihtiyacından kaynaklanmaktadır.
FIFA, başvuruların mümkün olduğunca objektif ve kesin olmasını hedeflemektedir. Bu kontrolleri gerçekleştirirken, İnceleme Komitesi, Spor Tahkim Mahkemesi'nin (CAS) dürüstlük kontrollerinin yürütülmesiyle ilgili az sayıda davada aldığı kararlardan kaynaklanan yönergeleri dikkate almıştır.
Oyunun bütünlüğünün korunması FIFA için, özellikle de kendi yönetiminin ciddi bir incelemeye (ve reforma) tabi tutulduğu bir dönemde son derece önemlidir. FIFA'nın tarihsel olarak karşılaştığı dürüstlük sorunları göz önüne alındığında, örgütün ahlaki hakem rolüne ilişkin sorular ortaya çıkabilir; belki de bağımsız bir organ bu tür kararlarda daha etkili olabilir
Futbolda bağımsız bir organın kullanılması arzu edilir olsa da hala statüko işlemektedir. FIFA müdahale eylemi uygulama konusunda yeterli yetkiye sahip tek kuruluş olmaya devam etmektedir. FIFA Tüzüğü, konfederasyonların, üye federasyonların ve liglerin “ilgili FIFA organları tarafından verilen ve bu Tüzüğe göre nihai olan ve temyize tabi olmayan tüm kararlara tamamen uymayı kabul edeceklerini” belirtmektedir. Ayrıca üye federasyonlar “FIFA organlarının kararlarına her zaman tam olarak uymakla” yükümlüdür (3).
Kaynaklar
(1).https://www.lawinsport.com/index.php/topics/item/fifa-s-normalisation-committees-what-are-they-and-how-do-they-work?category_id=112
(2).https://digitalhub.fifa.com/m/3815fa68bd9f4ad8/original/FIFA_Statutes_2022-EN.pdf
(3).https://mobile.ghanaweb.com/GhanaHomePage/SportsArchive/FIFA-s-normalisation-committees-What-are-they-and-how-do-they-work-728711
