“İnsanın ve yaşamın anlamı nedir?” sorusuna felsefi bakışla verilen cevap şudur.
“Erdemli olmak”
Nedir erdemli olmak?
Filozoflar “Erdem” kavramını farklı farklı tanımlasalar da temel manada insanın ruhi olgunluğunun doruğu kabul ederler… Bir düşünür, “Erdem, adil olmaktır.” der. Bir başkası “Özgürlüğe giden yolda, cesaretin yol arkadaşıdır.” der… “Erdem, insanın kendini bilmesi, tanımasıdır.” diyen de olmuştur. “Erdem, insanın insanüstüne ulaşmak için harcadığı çabadır.” diyenler de…
Belki de “Erdem” in içinde doğruluk, güzellik, cesaret, tevazu, güvenilirlik vb. gibi pek çok nitelik bulunmasındandır, erdemli bir insanın ruhi olgunlukta doruğa ulaştığının kabulü… Ya da insanın ve yaşamın anlamına dair net bir cevap bulamamanın acizliğindendir bu nitelikleri “Erdem” denilen tek bir kavram içerisinde buluşturmalar…
Kim bilir?
Dünyadaki tüm inanç öğretilerinde, “Sabır” en önemli erdemlerden biridir… Semavi dinlerin sabra dair en bilinen örneği Eyüp peygamber vakasıdır. Eyüp peygamberin yakalandığı hastalıktan dolayı acılarının dayanılmaz bir hal aldığı vakitte hanımının “Allah’a dua et, sana şifa versin.” isteğine karşılık, “Uzun yıllar sağlıklı bir şekilde yaşamama vesile olan Allah’a, kendisinden gelen ve henüz yeni vuku bulmuş bir hastalık için şifa isteğim, O’na karşı saygısızlık olur… Utanırım, isteyemem.” demesiyle, üzücü ve sıkıntılı durumlar karşısında ses çıkarmadan onların geçmesini bekleme erdemi kabul edilen sabrın, pasif bir bekleyiş olmadığını, bu tercihin altında yatan gerçek ve naif nedeni ima eder bizlere… Tanrı’ya karşı duyduğu sonsuz saygıyı, ortaya koyduğu edebi ve zihinsel farkındalığı…
Tasavvufi anlayışta sabır, olumsuz koşullarda çaresizliğe kapılmama ve olumsuz düşünmeme anlamlarını içerir… Dayanma gücünü ifade eder. Kararlılığı, tevekkülü, metaneti, umudu ve azmi elden bırakmamaktır sabır… Gücü yettiğinde ise kendini tutma ve nefsine hâkim olmaktır… Hırsına yenik düşmemektir…
Mevlâna, “Sabır, kurtuluşun anahtarıdır… Sabır, insanı maksadına en hızlı ulaştıran kılavuzdur.” derken soyut bir anlamdan ziyade sabra gizli bir eylem yükler…
İngiliz filozofu Bertrand Russel “Dersten sıkılan bir çocuğu cezalandırmak, dersi ilgi çekici yapmaktan daha kolaydır.” deyip sabır kavramına daha realist yaklaşır.
Uzak doğu öğretileri ise, sabrı kendi zarafetine uygun bir akılcılıkla dile getirir.
“Sabırla dut yaprağı, ipek bir giysiye dönüşür.”
Bu naif söylemle, sabra eylem, beceri ve üretkenlik yükler… Kaderci bir anlayışla yaşamı israf ederek eylemsiz bekleyişin, yanlışlığını net bir şekilde ortaya koyar.
Japon şair ise tüm bu düşünceleri üç dizeyle özetler…
Guguk kuşu ötmezse öldürürüm
Guguk kuşu ötmezse öttürürüm
Guguk kuşu ötmezse ötene dek beklerim
